Błąd lekarski contra Pacjent: błąd diagnostyczny
W niniejszym artykule chciałbym przedstawić krótki zarys jednego z bardziej znanych błędów medycznych. Mowa tu oczywiście o błędzie diagnostycznym. Błąd diagnostyczny polega na postawieniu niewłaściwej diagnozy na skutek obiektywnie sprzecznego z zasadami obowiązującymi w medycynie postępowania lekarza.
Wadliwa diagnoza
Zdarza się, że czasami wadliwa diagnoza może być wynikiem niedostatecznej wiedzy na temat danego schorzenia i bezradności medycyny, która jest dopiero na etapie wstępnych badań. Może ona też być rezultatem obiektywnego braku dostępu do najnowszej aparatury diagnostycznej.
Błąd diagnostyczny może być bardzo poważny w skutkach, w szczególności może on rzutować na dalszy proces leczenia. Gdy na tym tak wczesnym etapie, popełnione zostanie określone uchybienie, wszystkie występujące kolejno czynności medyczne najprawdopodobniej także będą nieprawidłowe.
Należyta staranność
Istotne jest to, że lekarz ma obowiązek zawsze postępować z należytą starannością, zgodnie z zasadami wiedzy lekarskiej, jednak co do zasady nie odpowiada za wystąpienie określonego efektu (np. wyleczenie chorego), lecz tylko za przedsięwzięcie wszelkich możliwych czynności, które są w danej sytuacji możliwe.
Najczęściej pojawiające się w praktyce przyczyny błędu diagnostycznego to:
mylna ocena przesłanek wystarczających obiektywnie do postawienia trafnej diagnozy, pominięcie w ramach wywiadu lekarskiego istotnych z punktu widzenia rozpoznania choroby pytań, zaniechanie zlecenia odpowiednich badań specjalistycznych, nieprzeprowadzenie odpowiedniego postępowania prowadzącego do zweryfikowania wyników badań pacjenta.
Błędna interpretacja
Błędna interpretacja może stanowić przesłankę odpowiedzialności lekarza za błąd diagnostyczny tylko wtedy, gdy nie ma wątpliwości, że na podstawie posiadanych informacji powinien właściwie rozpoznać chorobę, kierując się jednocześnie zasadami wiedzy i praktyki medycznej.
Kiedy lekarz ponosi odpowiedzialność, a kiedy jej nie ponosi
Podkreślić należy, że często występujące nietypowe objawy choroby lub nawet brak symptomów choroby może wpływać na nieprawidłową diagnozę, nie oznacza to jednak, że mamy do czynienia z błędem sztuki lekarskiej.
Pamiętajmy, że za ten błąd lekarz poniesie odpowiedzialność wówczas, gdy nie dochował on należytej staranności podczas czynności podjętych w celu postawienia właściwej diagnozy. Mowa tu przede wszystkim o sytuacjach, gdy lekarz wyciąga błędne wnioski z objawów chorobowych. Kolejne przypadki występują wówczas, gdy lekarz zleca niewłaściwe badania lub nieprawidłowo je wykonuje.
Zdarza się, że lekarz ignoruje wyniki z przeprowadzonych badań, a co za tym idzie, nie zleca badań, które winny być przeprowadzone, czy też gdy badania są przeprowadzane niewłaściwie i niedbale. Błędem niezawinionym jest też wystawienie nieprawidłowej diagnozy przez lekarza, który nie dysponuje w danej placówce najnowocześniejszym sprzętem.
Aby ocenić, czy dane zachowanie lekarza wyczerpuje znamiona błędu w sztuce, powinnyśmy uzyskać opinię biegłego lekarza stwierdzającą obiektywną aberrację postępowania. Istotne jest jednak, że pominięcie badań koniecznych dla postawienia diagnozy i możliwych w danych warunkach do przeprowadzenia należy zawsze oceniać na płaszczyźnie błędu.
Odpowiedzialność lekarza
Odpowiedzialność lekarza będzie wyłączona wówczas, gdy dochował należytej staranności lub wtedy gdy był ograniczony stanem wiedzy medycznej. W takiej sytuacji nawet błędna diagnoza nie może stanowić podstawy odpowiedzialności lekarskiej. Jedynie obiektywna niewłaściwość postępowania lekarza prowadzi do postawienia mu zarzutu popełnienia błędu lekarskiego.
W wielu sprawach sądowych często napotykamy opinie, że lekarz powinien odpowiadać tylko wyjątkowo za błąd diagnostyczny, którego przyczyną jest wyciągnięcie mylnych wniosków z posiadanych informacji na temat pacjenta. Lekarz może odpowiadać karnie tylko za zawiniony błąd diagnostyczny. Samo ustalenie błędu nie przesądza jeszcze kwestii odpowiedzialności lekarza.
Sąd Najwyższy w wyroku (SN w wyr. z 8.12.1970 r., II CR 543/70, OSN 1971, nr 7-8, poz. 136), zajął stanowisko, iż należy ustalić, czy błędne rozpoznanie było uzasadnione występującymi objawami, czy też było wynikiem zaniechania lub braku należytej staranności, jakiej można było od niego w danej sytuacji wymagać.
Ponadto, według Sądu Najwyższego ( wyr. SN z 8.9.1973 r., I KR 116/72, OSNKW 1974, nr 2, poz. 26.) nie każdy błąd diagnostyczny stwierdzony po fakcie, może być uznany, tym samym za błąd sztuki lekarskiej.
Prawa Pacjenta
W przypadku stwierdzenia błędu w sztuce poszkodowany może dochodzić swoich praw na drodze powództwa cywilnego poprzez złożenie pozwu w wydziale cywilnym sądu powszechnego właściwego ze względu na miejsce położenia placówki medycznej, w której pacjent był leczony.
Poszkodowanemu pacjentowi przysługuje prawo domagania się odszkodowania z tytułu wydatków poniesionych w związku z zaistniałą szkodą oraz zadośćuczynienia za krzywdę, której doznał. Kwota przyznana z tytułu odszkodowania powinna pokryć wszystkie poniesione wydatki w związku z wyrządzoną szkodą, np. uszkodzeniem ciała i wywołaniem rozstroju zdrowia na skutek popełnienia pomyłki przez lekarza. Zaliczamy do nich m.in. koszty leczenia i rehabilitacji, utraconych zarobków, wydatki na droższe jedzenie w związku z koniecznością przestrzegania diety.
Ponadto poszkodowanemu pacjentowi Sąd może przyznać również zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, by zrekompensować mu w ten sposób krzywdę, czyli uszczerbek w dobrach osobistych. W przypadku skierowania sprawy do Sądu należy zwrócić uwagę na upływ terminów przedawnienia.
Zgodnie z brzmieniem znowelizowanego art. 442 § 1 k.c. roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.
§ 3. W razie wyrządzenia szkody na osobie, przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
§ 2. Jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
Cytowane powyżej przepisy weszły w życie z dniem 10 sierpnia 2007 r. (Dz. U. z dnia 9 maja 2007 r.) Zgodnie z zawartymi w powyższej ustawie przepisami intertemporalnymi (czyli przejściowymi), do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, a według przepisów dotychczasowych w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, stosuje się powyższy przepis.
Roszczenia
Przepisy te mają jednak zastosowanie tylko do roszczeń wynikających ze szkód powstałych przed 10 sierpniem 1997 r. Zgodnie z treścią obowiązującego wcześniej art. 422 k.c., roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawieni. Jednakże w każdy przypadku roszczenie przedawnia się z upływem 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.
Dochodzenie roszczeń
Poszkodowanemu przysługuje natomiast prawo dochodzenia roszczeń odszkodowawczych i zadośćuczynienia w związku z błędnie zdiagnozowaną chorobą i tym samym nieprawidłowo prowadzonym leczeniem po 10 sierpnia 1997 r. w ciągu 3 lat od daty uzyskania informacji o błędniej diagnozie, wynikłej szkodzie i osobie za nią odpowiedzialnej. Mówimy tu o niepotrzebnie poniesionych kosztach leczenia czy rehabilitacji, o następczych szkodach związanych z zażywaniem niewłaściwych leków, czy pogorszeniem się stanu zdrowia pacjenta na skutek niepodjęcia leczenia właściwej choroby, czy również zadośćuczynienia za doznaną w związku z tym krzywdę.
Radca prawny Rafał Głuszcz
ZASTRZEŻENIE Treści z naszego portalu są jedynie wskazówkami dla zainteresowanych i zawsze rekomendujemy skonsultowanie się z wykwalifikowanym specjalistą w przypadku jakichkolwiek pytań lub wątpliwości dotyczących danego tematu. Nie są to treści edukacyjne. Administratorzy portalu nie ponoszą żadnych konsekwencji wynikających z wykorzystania informacji zawartych na naszych stronach. Wszelkie treści umieszczane na niniejszej stronie internetowej chronione są prawem autorskim.
