Błąd lekarski contra Pacjent
W ostatnim czasie, szczególnie w mediach wiele słyszymy o błędzie lekarskim, w których to lekarze odgrywają główną rolę. Mówimy tu przede wszystkim o sytuacjach, w których lekarze nie do końca byli zaangażowani w swoje obowiązki w wyniku czego, doprowadzili do szeregu zaniedbań, a co za tym idzie błędów lekarskich.
Aby przybliżyć skrupulatnie temat poszczególnych rodzajów błędów lekarskich, w pierwszej kolejności chciałbym przedstawić krótki przekrój tematyki błędu medycznego, oraz odszkodowań i możliwości pomocy w ich uzyskaniu.
Błąd medyczny
Błąd medyczny definiowany jest różnorodnie. Nie istnieje powszechnie uznana jedna wersja definicji błędu ani w medycynie, ani w prawie. Należy przyjąć, że błąd medyczny, to także błąd lekarski czy błąd w sztuce lekarskiej, polega on na nieumyślnym działaniu, zaniedbaniu lub zaniechaniu lekarza, lekarza dentysty, pielęgniarki, położnej lub osoby wykonującej inny zawód medyczny powodujące szkodę pacjenta. Mamy kilka rodzajów błędów lekarskich. Poniżej postaram się je w skrócie przedstawić.
Błąd diagnostyczny
Jednym z najbardziej znanych błędów medycznych jest błąd diagnostyczny. Polega on na postawieniu niewłaściwej diagnozy na skutek obiektywnie sprzecznego z zasadami obowiązującymi w medycynie postępowania lekarza, inaczej mówiąc, na mylnym stwierdzeniu nieistniejącej choroby, bądź częściej na nierozpoznaniu rzeczywistej choroby pacjenta – co prowadzi do pogorszenia jego zdrowia. Błąd ten wynika zwykle z wadliwych przesłanek, na których opiera się lekarz, przez co wpływa to negatywnie na cały dalszy proces leczenia, rodząc nieodwracalne skutki.
Błąd wykonawczy
Z kolei innym znanym błędem jest błąd wykonawczy. Błędy te dotyczą nie tylko samych lekarzy, ale również personelu medycznego, np.: położonych, pielęgniarek czy techników. Cechuje się tym, że niewłaściwie, pod względem technicznym, zostały wykonane czynności lecznicze. Najczęściej błąd ten, popełniany jest w trakcie skomplikowanych zabiegów operacyjnych albo w trakcie zabiegów wymagających zastosowania określonych urządzeń technicznych – RTG.
Do nich najczęściej zaliczamy nieotworzenie przez lekarza anestezjologa zaworu z tlenem podczas zabiegu operacyjnego, w wyniku czego pacjent zmarł; niesprawdzenie przed zabiegiem danych pacjenta i podanie mu w trakcie zabiegu krwi niezgodnej grupowo, co często doprowadza do jego śmierci; podanie niewłaściwego leku oraz pozostawienie ciał obcych w organizmie chorego. Ponadto źle odebrany poród, karygodne działania podczas operacji, zaniechania przy opiece nad chorym etc.
Innym bardzo poważnym błędem, z którym mamy do czynienia jest wybór niewłaściwej metody lub wadliwego sposobu leczenia przez lekarza, bądź nienależyte dokonanie operacji, poszerzenie pola operacyjnego bez takiej konieczności. Błąd ten jest nazywany błędem terapeutycznym i może być on również związany z podjęciem zabiegu operacyjnego, mimo przeciwwskazań lekarskich. Szczególną postacią błędu terapeutycznego jest tzw.
Błąd operacyjny, który polega na nieprawidłowym przeprowadzeniu zabiegu chirurgicznego przez lekarza, co w zasadzie wywołuje najpoważniejsze skutki w postaci szkód nieodwracalnych jak niedotlenieniem płodu czy ciężkim dziecięcym porażeniem mózgowym.
Błąd opiniodawczy występuje wówczas, gdy mamy do czynienia z nieprawidłowym wydawaniem opinii, które na daną chwilę są błędne, nieaktualne ze względu na postęp w medycynie lub też samą niewiedzę lekarza, lub jego uchybienie. Niekiedy złe zaplanowanie obsady lekarzy podczas zabiegu operacyjnego w szpitalu klasyfikowane jest jako błąd organizacyjny.
Termin błędu organizacyjnego używa się dla określenia niesprawnej organizacji pomocy medycznej, która ujemnie wpływa na stan zdrowia i życie pacjentów. Pojawiają się wtedy, gdy uszczerbek na zdrowiu pacjenta powstał na skutek złej organizacji pracy lekarzy i pozostałego personelu medycznego, czy też wadliwego działania szpitala.
Tutaj możemy zaliczyć m.in.:
Niepoprawne decyzje kierowników zespołów (ordynatorów, kierowników klinik, szefów zespołów operacyjnych), osób kierujących jednostkami; dopuszczenie przez ordynatora szpitala do pełnienia samodzielnych dyżurów na oddziale chirurgicznym przez lekarza dentystę, zaniedbanie prowadzenia zapisów w historii choroby, nieprawidłowe przechowywanie leków czy niewłaściwe ich oznaczenie, oraz brak troski o sterylność narzędzi i opatrunków. Mam tu też na myśli przypadki pozostawienia ciała obcego typu gazik, seton czy pean w polu operacyjnym.
Na koniec powiemy o rzadko występującym błędzie informacyjnym, który polega na zaniechaniu przekazania przez lekarza informacji pacjentowi. Lekarz ma obowiązek udzielać pacjentowi lub jego ustawowemu przedstawicielowi przystępnej informacji o jego stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych, leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz ich rokowaniu.
Odszkodowanie lekarskie
W wyniku wymienionych powyżej błędów lekarskich pacjentowi przysługuje odszkodowanie. Odszkodowanie lekarskie jest to określona kwota pieniędzy wypłacana pacjentowi przez szpital lub też samego lekarza, w przypadku stwierdzenia popełnienia błędu lekarskiego. Wyjaśnianiem takich przypadków zajmują się komisje lekarskie, szpitalne lub też Wojewódzkie Komisje ds. Orzekania o zdarzeniach medycznych.
Każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie. Odszkodowanie te przysługuje w przypadku nieprawidłowego leczenia, w wyniku którego pacjent nie tylko nie powrócił do zdrowia, ale też pogorszył się jego stan zdrowia jak również rodziny osób zmarłych w wyniku błędów lekarskich mogą ubiegać się o odszkodowanie.
Co obejmuje odszkodowanie?
Odszkodowanie obejmuje przede wszystkim straty finansowe, poniesione w toku koniecznego leczenia, w tym: zakup leków, dojazdy chorego do miejsc rehabilitacji, przygotowanie mieszkania do potrzeb osoby, która została ofiarą błędu lekarskiego.
Zanim wystąpimy z roszczeniem odszkodowawczym, powinniśmy wyliczyć wysokość kwoty, której będziemy się domagać. Ponadto możemy żądać zwrotu kosztów leczenia, wydatków na prywatne wizyty u specjalistów czy opiekę pielęgniarki, a także wydatków na lekarstwa, protezy, a nawet specjalistyczną dietę żywieniową. Oprócz odszkodowania pacjent ma prawo do tzw. zadośćuczynienia za krzywdę, cierpienie psychiczne i moralne.
Zadośćuczynienie
Dodatkowo na podstawie art. 19 a ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej, pacjent może dochodzić zadośćuczynienia pieniężnego za: zawinione ujawnienie danych zawartych w dokumentacji medycznej dotyczących stanu zdrowia i sposobu leczenia oraz innych informacji o pacjencie, nieudostępnienie dokumentacji medycznej, nieudzielenie świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom wiedzy medycznej, a w sytuacji ograniczonych możliwości ich udzielenia – za niezapewnienie korzystania z rzetelnej, opartej na kryteriach medycznych procedury ustalającej kolejność dostępu do tych świadczeń, nieinformowanie pacjenta o stanie jego zdrowia, udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych bez jego zgody, nieposzanowanie jego intymności i godności w czasie udzielania świadczeń.
Przedawnienie
Roszczenie o odszkodowanie za skutki zaniedbań lekarskich przedawniają się po upływie 3 lat od momentu wykrycia lub ujawnienia się szkody. Jeżeli poszkodowany nie będzie miał wiedzy o wyrządzeniu szkody (mówimy tu o przypadkach zakażenia gronkowcem, żółtaczką w szpitalu), wówczas termin przedawnienia będzie wynosił 3 lata od dnia powzięcia wiedzy o szkodzie i osobach odpowiedzialnych, nie później jednak niż 10 lat po wyrządzeniu szkody, czyli np. zakażenia.
Przedawnienie roszczenia
W przypadku stwierdzenia wyrokiem sądu karnego, iż wyrządzenie szkody zostało spowodowane przez przestępstwo, tj. zbrodni lub występku, o których mowa w art. 7 § 2 i 3 Kodeksu karnego, wówczas roszczenia przedawniają się w terminie 20 lat od popełnienia przestępstwa wywołującego szkodę. W sytuacji gdy dotyczy to osoby małoletniej, poniżej 18 roku życia, termin przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody z tytułu błędu medycznego nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od uzyskania przez tę osobę pełnoletności.
W każdym przypadku należy pilnować terminu przedawnienia przy dochodzeniu o roszczenia w sprawie błędów medycznych.
Przytoczyć tu należy art. 442 Kodeksu Cywilnego,
„Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę".
Czy zawsze droga sądowa?
Sprawy związane z uzyskaniem odszkodowania należy kierować do dyrektora placówki służby zdrowia winnej wyrządzenia szkody lub do firmy ubezpieczającej szpital. Podmioty, które zajmują się świadczeniami zdrowotnymi, mają obowiązek ubezpieczenia się od odpowiedzialności cywilnej. Wniosek ten poszkodowany pacjent powinien złożyć w formie pisemnej. Jeżeli szpital lub lekarz odmówią wypłaty odszkodowania, wówczas kolejnym etapem jest złożenie przez pacjenta pozwu do sądu ze względu na miejsce siedziby placówki medycznej, w której pacjent był leczony.
Właściwą drogą dochodzenia roszczeń cywilnych z tytułu błędu lekarskiego jest powództwo o odszkodowanie za szkodę oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę.
Odszkodowanie za doznaną przez pacjenta szkodę winno objąć wydatki powstałe z konieczności leczenia następstw wywołanego przez lekarza błędu, tzn. koszty lekarstw, zabiegów, rehabilitacji, a także utracone zarobki, gdzie powołujemy się art. 444 Kodeksu cywilnego, iż „w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, naprawienie szkody obejmuje wszystkie wynikłe z tego koszty.”
Błąd lekarski-kogo prosić o pomoc?
W takich przypadkach polecane są szczególnie kancelarie zajmujące się prawem medycznym, w szczególności dochodzeniem odszkodowań oraz zadośćuczynień za błędy i zaniedbania lekarskie. Działanie to pozwoli na ułożenie planu działania kancelarii, która posiada odpowiednie doświadczenie, wiedzę prawniczą i prawną, oraz wiedzę w zakresie podobnych postępowań cywilnych lub administracyjnych.
Wysokość odszkodowania i jego forma zależna jest w głównej mierze od doznanej szkody przez pacjenta, jednakże doświadczenie i wiedza prawnika w takich przypadkach pozwala na wypracowanie bardzo dobrych świadczeń rekompensujących zaniedbania każdej rangi. Na domiar tego, z ustawy o prawach pacjenta oraz o Rzeczniku Praw Pacjenta wynika, że sąd może przyznać poszkodowanemu pacjentowi zadośćuczynienie za krzywdę doznaną w razie zawinionego naruszenia praw pacjenta.
Zasądzenie odszkodowania
W razie zawinionego naruszenia prawa pacjenta do umierania w spokoju i godności na żądanie małżonka, krewnych lub powinowatych do lub przedstawiciela ustawowego, sąd może zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez nich cel społeczny.
Warunkiem przypisania odpowiedzialności cywilnej za błąd medyczny jest istnienie związku przyczynowego pomiędzy powstałą szkodą, a zdarzeniem polegającym na zawinionym działaniu bądź zaniechaniu przez lekarza czy innego członka personelu medycznego. Zasada analogicznego związku przyczynowego jest wyrażona w treści art. 361 § 1 K.C., który stanowi, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.
Oprócz obrony swoich własnych praw w zakresie odszkodowania za poniesione krzywdy, pacjent może pociągnąć lekarza do odpowiedzialności zawodowej. Lekarz staje wtedy przed sądem lekarskim i może ponieść odpowiedzialność karną, najczęściej z tytułu artykułów 155 k.k. (nieumyślne spowodowanie śmierci pacjenta), 156 k.k.(doprowadzenie do ciężkiego uszczerbku na zdrowiu), 157 k. k (naruszenie czynności narządu) i 160§3 k.k. (narażenie na niebezpieczeństwo utraty życia lub naruszenie zdrowia pacjenta).
Reasumując, wskazać należy, że błędy w sztuce lekarskiej są nie tylko dylematem lekarzy, lecz całego systemu ochrony zdrowia w Polsce, o czym niebawem napiszę w kolejnym artykule.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta oraz o Rzeczniku Praw Pacjenta
(Dz. U. 2009 Nr 52 poz. 417);
Art. 19a, Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 1991 r. Nr 91,
poz. 408, zm.);
Art. 361 § 1 Kodeks Cywilny;
Art. 442, art. 444 Kodeks Cywilny;
Art. 4421 § 1, § 2, § 3 Kodeks Cywilny;
Art. 7 § 2 i 3 Kodeks karny;
Art. 155- 157 Kodeks karny;
Art. 160§3 Kodeks karny;
Autor: Rafał Głuszcz
ZASTRZEŻENIE Treści z naszego portalu są jedynie wskazówkami dla zainteresowanych i zawsze rekomendujemy skonsultowanie się z wykwalifikowanym specjalistą w przypadku jakichkolwiek pytań lub wątpliwości dotyczących danego tematu. Nie są to treści edukacyjne. Administratorzy portalu nie ponoszą żadnych konsekwencji wynikających z wykorzystania informacji zawartych na naszych stronach. Wszelkie treści umieszczane na niniejszej stronie internetowej chronione są prawem autorskim.
